Роспотребнадзор исегезгә төшерә: гөмбәләрне җыйган көнне үк эшкәртергә кирәк
Роспотребнадзор гөмбә җыю һәм әзерләгәндә белергә кирәк булган мөһим кагыйдәләрне хәтерләтә. Гөмбәләрнең үзләренә зарарлы матдәләрне бик яхшы сеңдерүе билгеле, шуңа күрә аларны шәһәр эчендә, трассалар һәм предприятиеләр янында җыю аеруча куркыныч.
Еш кына гөмбәләр белән агулануның сәбәбе агулы яки шартлы рәвештә ашарга яраклы гөмбәләрне куллану була, кайбер очракларда ашарга яраклы гөмбәләрне дөрес әзерләмәү нәтиҗәсендә, шулай ук гөмбәләрне авыр металл тозлары һәм агулы химикатлар тупланган урыннарда җыю була. Гөмбә озакка сузылган корылык аркасында яки территорияне агулы химикатлар яки пестицидлар белән эшкәртү нәтиҗәсендә агулы булырга мөмкин. Гөмбәләр авыр эшкәртелә торган продукт булып тора, аларда гөмбә клетчаткасы күп, бу эшкәртелә торган матдәләрнең ашкайнату сокларына керүен кыенлаштыра. Россиядә куркыныч гөмбәләрнең иң киң таралганнары-аксыл поганка һәм кырыйлы галерина. Гөмбә белән агулануны иң авыры сәламәтлеге какшаган кешеләр һәм балалар кичерә. Бала организмында аларны эшкәртү өчен кирәкле күләмдә ферментлар юк әле. Нәкъ менә шуңа күрә 14 яшькә кадәрге балаларга теләсә нинди гөмбә ашатырга киңәш ителми.
Гөмбәләрне экологик чиста районнарда, юллардан һәм предприятиеләрдән еракта җыегыз, бары тик гөмбәләрнең яхшы таныш төрләрен генә алыгыз. Һәр гөмбәне бер аяк белән кисегез. Карт һәм үсеп җиткән гөмбәләрдән баш тартыгыз. Өлгергән, аяксыз суалчаннарны ташлагыз. Һәр гөмбәлек гөмбәләрне җыю көнендә кулинар эшкәртүгә дучар итәргә кирәклеген белергә тиеш.
Барлык гөмбәләрне әзерләр алдыннан 10 минут дәвамында пешерергә, кайнатманы агызырга, пешкән гөмбәләрне юарга һәм аннары аларны гадәттәгечә әзерләргә киңәш ителә. Алдан кайнату агулы элементлар микъдарын сизелерлек киметә. Ак гөмбә, чын гөмбә һәм гади җирән гөмбә генә һичшиксез ашарга яраклы гөмбәләр булып тора. Бу гөмбәләрне генә алдан кайнатмыйча гөмбә ризыклары әзерләү өчен кулланырга мөмкин. Гөмбәләрне цинкланган яки глазурланган балчык савытларда маринадларга яки тозларга ярамый.
Гөмбә белән агулану килеп чыкса, шуны истә тотыгыз: вакытында күрсәтелгән ярдәм үлем очракларын булдырмаска ярдәм итә. Ашыгыч рәвештә ашыгыч ярдәм чакырырга һәм мөстәкыйль рәвештә табибка кадәр ярдәм күрсәтергә кирәк. Агулану симптомнары барлыкка килгәч, беренче нәрсә эшләргә кирәк - «ашыгыч ярдәм " гә шалтыратырга. Шулай ук җитди нәтиҗәләрне булдырмау өчен ашыгыч чаралар күрергә кирәк: косу китереп чыгарырга, ашказанын тоз эремәсе (бер литр суга чәй кашыгы) белән юарга; 10 кг авырлыкка бер таблетка исәбеннән активлаштырылган күмер кабул итәргә. Әгәр кешенең нинди гөмбәләр белән агулануы билгесез икән, алга таба тикшерү өчен аларның Аерылган фрагментларын, шулай ук калган агулы гөмбәләрне саклап калу яхшы.
Хәтта аксыл поганканың кечкенә генә фрагменты да үлемгә китерергә сәләтле, гадәттә ул 5-7 көн эчендә башлана. Аксыл поганка белән агулану симптомнары еш кына кискен корсак авыртуы, косу, 40 градуска кадәр температура, аксыл тире һәм көчле тир. Пешергәндә, киптергәндә һәм эшкәртүнең башка төрләрендә агу үз көчен югалтмый. Кырыйланган галеринаны куллану бавырга зыян китерергә мөмкин-көчле косу, диарея һәм салкын тию теркәлә. Әгәр вакытында табибка мөрәҗәгать итмәсәң, берничә көннән үлемгә китерергә мөмкин.
Гөмбә сатып алганда шуны истә тотыгыз: очраклы кешеләрдән һәм санкцияләнмәгән сәүдә урыннарыннан киптерелгән, тозланган, маринадланган һәм консервланган гөмбәләрне сатып алырга ярамый, өй шартларында әзерләнгән капкачлы банкалардан гөмбә консерваларын сатып алырга ярамый. Әгәр төргәктә этикетка, кәгазь-вкладышлар булмаса һәм гомумән товар турында мәгълүмат булмаса, продукциядән баш тартыгыз.
Ата-аналар игътибарына: балалар арасында гөмбә белән агулану очраклары йөреп кайтканда, олыларның игътибарсызлыгы һәм сабыйларның саксызлыгы аркасында була. Роспотребнадзор йөргән вакытта бала артыннан игътибар белән күзәтергә, мөмкин булганча бала йөри торган урынны алдан карарга киңәш итә.